Ortodonti yunanca kökenli bir kelime olup "düzgün diş" anlamına gelir. Ortodonti tedavisi ise dişlerdeki konum bozukluğunu dişlere takılan teller aracılığı ile belirli bir süre içerisinde düzelterek daha güzel bir gülüş kazandıran bir tedavidir.
Ortodonti tedavisi ile dişlerinizin düzelmesi size güzel bir gülüş kazandırır. Fakat düzelen dişlerinizin yeni konumlarını korumaları ve bozulmadan kalmaları en az dişlerinizin düzelmesi kadar önemlidir. Birkaç yıllık bir tedavi ile hem maddi bir külfetin altına girerek hem vakit ayırarak hemde fiziksel olarak diş telinin zahmetini çekerek düzelttirdiğiniz dişlerinizin tedaviden sonra bozulması moralinizi çok bozacaktır. Dişlerinizin bozulmaması için diş telleri çıkarıldıktan sonra uygulanan tedaviye "retainer tedavisi" denir. Retainer tedavisi ortodonti tedavisinin bir parçasıdır.
Diş telleriniz çıktıktan sonra aslında ortodonti tedaviniz henüz bitmemiştir. Sadece diş telleriye yapılan aktif tedaviniz bitmiştir ve dişlerinizin yeni konumlarını koruyan ve pasif tedavi olan retainer tedavisi başlamıştır. Retainer tedavisi ekstra bir ücrete tabi olmayıp başlangıçta konuştuğunuz ortodonti ücretine dahil olmalıdır.
Pekiştirme tedavisi olarakta bilinen retainer tedavisi eskiden diş telleri ile yapılıyordu. Yani diş telleri çıkartılmadan pasif olarak ağız içinde tutularak dişlerinizin yeni yerine alışması sağlanıyordu. Yani dişleriniz tamamen düzeldikten yaklaşık 6 ay sonra ortodonti tedaviniz sonlanıyordu. Yalnız diş telleri ile yemek yemek fiziksel olarak kolay değildi. Estetik olarakta kötü görünüyordu. Hastaları bu zahmete maruz bırakmamak adına araştırmacılar, düzeltme etkisinden ziyade dişleri yeni konumlarında tutmaya yarayan başka sistemler araştırmaya başladı. Bir süre sonra hawley apareyi denilen bir damaklıkla retainer tedavisi yapılmaya başlandı. Hawley damaklıkları damağa tamamen oturduğu için kullanımları rahat değildi. O yıllarda şimdiki gibi dişlerin üzerine yapıştırılan braket sistemi yoktu. Ortodonti tedavisi her dişi çepeçevre saran bant sistemi ile uygulanıyordu. Haliyle tedavi sonrası diş telleri çıkarıldığında dişlerin arasında 0,5 mm civarında bant boşluğu kalıyordu. Hawley damaklıklarının tedavi sonrasındaki diş arası boşluklarını kapatma özelliği olduğundan dolayı kullanımı avantajlıydı. Sonrasında bantlı ortodontik tedaviden braketlere geçildikçe hawley damaklığının bu avantajı kalmadı. Bu sebeple araştırmacılar yeni bir pekiştirme yöntemi için araştırmalara başladı ve retainer teli denilen dişlerin iç tarafından geçen ince bir telle pekiştirme plağı denilen şeffaf bir plak kullanımı gündeme geldi. Retainer teli dişlerin iç tarafına yapıştırıldığı için görünmüyordu. Çok ince olduğu için ise rahatsız etmiyordu ön altı dişe uygulanabilecek ideal bir yöntemdi. Diğer dişlerin yeni konumlarında kalmaları için ise pekiştirme plağı denilen takılıp çıkarılabilen ve şeffaf oldukları için pek belli olmayan plaklar üretildi. Şimdi bir çok klinik bu yöntemleri kullanmaktadır. Kliniğimizde her iki çenede de hem retainer teli hemde pekiştirme plağı birlikte kullanılmaktadır. Aşağıdaki fotoğraflarda şeffaf plaklar ile retainer teli görebilirsiniz.
Pekiştirme plağı kullanımında dikkat edilmesi gereken bir nokta vardır. Özellikle alt çenenin ileride olduğu vakaların tedavisinden sonra alt çenenin tekrar geri gitmesini engelleyen, üst dişlerin alt dişleri bir kutu gibi sardığı bür kapanıştır. Yani üst dişlerin alt dişlerle yeni ilişkisi artık alt çenenin ileri doğru gitmesine engel olur. Pekiştirme plakları ise takıldığında alt ve üst çenedeki bu ilişki bozulur. Böylece alt çene serbest kaldığı için ileriye doğru gitmesi muhtemeldir. Yani pekiştirme plaklarının kontrolsüz kullanımı amacından saparak kapanışın bozulmasına sebep olabilir.
Peki pekiştirme tedavisi her ortodonti tedavisinden sonra aynı şekilde ve sürede mi yapılır?
Bazı vakalarda uzun süreli retainer tedavisi gerekirken bazı vakalarda kısa süreli retainer tedavisi gerekir. Hatta bazı vakalarda nadirende olsa retainer tedavisi gerekmemektedir. Size uygulanması gereken retainer tedavisinin çeşitine ve süresine doktorunuz karar verecektir.
